YILDIRIMDAN KORUNMA TESİSATI ÖLÇÜMÜ

Yıldırımdan korunma sisteminin tipi ve yeri, yeni bir yapının tasarımı sırasında dikkatle incelenmelidir. Böylece yapının elektriksel olarak iletken bölümlerinden yararlanma büyük oranda sağlanabilir. Bu suretle birleştirilmiş bir tesisatın tasarımı ve yapılışı kolaylaşır, estetik görünüşler geliştirilebilir ve yıldırımdan korunma sisteminin etkinliği en düşük maliyet ve gayret ile arttırılabilir.

Toprağa geçiş ve temel demirlerinin, etkili bir topraklama bağlantısı teşkil etmek amacı ile doğru biçimde kullanılması, şantiyede inşaat çalışması başladıktan sonra mümkün olmayabilir.

Buna göre toprak özdirenci ve toprağın yapısı, projenin mümkün olan ilk aşamalarında incelenmelidir. Bu bilgi, temel tasarım çalışmalarını etkileyebilen bir topraklama bağlantısı sisteminin tasarımı için esastır.

Gereksiz çalışmalardan kaçınılması için yıldırımdan korunma sistemi tasarımcıları ile mimarlar ve yüklenici (müteahhit) arasında iyi bir iş birliği yapılması önemlidir.

Yıldırımdan Korunma Tesisatı Ölçümü Nerelerde Yapılır?

Farklı yapı sınıfları için yapı tipleri aşağıda belirtilmiştir;

1. Genel Yapılar;

• Ticari, endüstriyel, tarım, eğitim veya mesken olarak alışılagelmiş amaçlarla kullanılan yapılardır.

2. Özel Yapılar;

• Sınırlı tehlikesi olan yapılar; İnşaat malzemesi, içindekiler veya kullananların yapının tüm hacmini yıldırım etkilerine karşı savunmasız duruma getirdiği yapılardır.
• Çevresi için tehlikeli yapılar; içindeki malzemeler, yıldırım çarptığında çevresi için tehlikeli olan yapılardır.
• Sosyal ve fiziksel çevre için tehlikeli yapılar; yıldırım çarpması sonucu biyolojik, kimyasal ve radyoaktif yayılmalara sebep olan yapılardır.
• Çeşitli yapılar; 60 metreden yüksek yapılar, çadırlar, kamp alanları, spor alanları, geçici tesisler ve inşaat halindeki yapılardır.

Yıldırımdan Korunma Tesisatı Ölçümü Nasıl Yapılır?

Denetimler, bir yıldırımdan korunma sisteminin belirlenmiş olan etkinliğinin kontrol edilmesi ve güvenilir olarak çalışmaya hazır halde tutulması için ana şartlardan biridir.

Yıldırımdan korunma sisteminin denetlenmesi, bir yıldırımdan korunma uzmanı tarafından yapılmalıdır. Yıldırımdan korunma uzmanı, yıldırımdan korunma konusunda belgesi bulunan elektrik mühendisi olmalıdır.

Denetlemeyi yapanın elinde, yıldırımdan korunma sistemi için gerekli olan, tasarım kriterleri, tasarım açıklamaları ve teknik resimler gibi dokümanları kapsayan bir Yıldırımdan Korunma Sistemi Tasarım Raporu hazır bulunmalıdır. Ayrıca, daha önce yapılmış olan Yıldırımdan Korunma Tesisatı bakımlarına ve denetimlerine ait raporlar da mevcut olmalıdır.

Denetim; teknik dokümanların, gözle yapılan denetimin, ölçmelerin ve denetim dokümanlarının kontrolünü kapsar.

• Teknik Dokümanların Kontrolü,
• Göz İle Denetim,
• Deneyler (Ölçmeler),
• Denetimin Raporlanması.

Yıldırımdan Korunma Tesisatı Ölçümünde Hangi Cihazlar Kullanılır?

Yıldırımdan Korunma Tesisatı Ölçümü aşağıdaki cihazların yardımı ile yapılmaktadır.

• Fluke 1623-2 - Toprak Direnci Meger Test Cihazı,
• SEW 4235ER - Topraklama Direnci ve Özdirenci Ölçer,
• CHAUVİN ARNOUX CA6117 - Çok Fonksiyonlu Elektrik Tesisat Test Cihazı,
• KYORİTSU KEW 6016 - Çok Fonksiyonlu Elektrik Tesisat Test Cihazı,
• METREL MI 3102 BT - Çok Fonksiyonlu Elektrik Tesisat Test Cihazı.

Yıldırımdan Korunma Tesisatı Ölçümü Ne Zaman Yapılmalıdır?

Yıldırımdan korunma sistemi denetimlerinin zaman aralıkları aşağıdaki kriterlerle belirlenmelidir;

• Yapı tesisinin veya korunan bölgenin sınıflandırılmasına göre; özellikle ortaya çıkacak zararlardan doğacak etkiler göz önüne alınarak,
• Koruma sınıfına göre,
• Yerel çevre koşullarına göre; korozif atmosferik çevrede denetimler daha kısa zaman aralıkları ile yapılmalıdır,
• Her bir Yıldırımdan Korunma Tesisatı elemanının yapılmış olduğu malzemeye göre,
• Yıldırımdan Korunma Tesisatı bileşenlerinin bağlandığı yüzeyin tipine göre,
• Toprağın durumuna ve bununla ilişkili olan korozyon hızına göre.

Yıldırımdan Korunma Tesisatı ile İlgili Yönetmelikler ve Yasal Mevzuat Nedir?

Önceki standart olan TS 622 Standardı 04.12.1990 tarihinde kabul edilmiş ve 05.06.2007 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırılan bu standartta bahsi geçen radyoaktif paratonerlerin ithalatı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından durdurulmuş, daha sonra ikinci bir genelge ile kullanımı yasaklanmış, mevcut olanların ise sökülerek kuruma teslimi talep edilmiştir. Radyoaktif paratonerlerden doğan piyasadaki boşluğu, radyoaktif isminden radyo kısmının atılmasıyla türetilen ve etkinliği EN, HD, IEC gibi uluslararası standart kuruluşları tarafından kabul edilmeyen aktif paratoner tipleri doldurmuştur.

ESE tipi paratoner olarak tanımlanan, ülkemizdeki adıyla aktif paratonerler, aralarında Fransa’nın da bulunduğu birkaç ülkenin ulusal standardında yer almakta fakat uluslararası hiçbir standartta yer almamaktadır. Keza aktif paratonerler ulusal standardımız olan TSE’nin yürürlükte bulunan TS EN 62305 Standardı’nda da yer almamaktadır. Hatta koruma çaplarındaki manipülasyonlar sebebiyle çeşitli yerlerdeki birçok tüketici mahkemesinde mahkûm edilmiştir.

Uluslararası ve ulusal standartlarda yeri olmayan bir ürünün yıldırımdan korunma sistemi olarak kullanımı mümkün olmayıp öncelikle bina ve tesisler için TS EN 62305 serisi standartlara göre risk analizi yapılması, yapılan analizin sonucuna göre yıldırımdan korunma sistemi kurulması gerekliliği ortaya çıkmış ise yine aynı standartlara uygun olarak yıldırımdan korunma sistemi tesis edilmesi gerekmektedir.

Yapılması Tavsiye Edilen Diğer Test ve Ölçümler Nelerdir?

• Elektrik İç Tesisat Periyodik Muayenesi,
• Topraklama Ölçümü,
• Artık Akım Anahtarı Testi,
• Termal Kamera ve Sıcaklık Ölçümü,
• Elektrik İzolasyon ve Yalıtım Testi,
• Katodik Koruma Ölçümü.